„OŚWIADCZENIE IBFAN: Medela, firmy produkujące laktatory i fundacje” – tłumaczenie polskie

 

„OŚWIADCZENIE IBFAN: Medela, firmy produkujące laktatory i fundacje” – tłumaczenie polskie

We wrześniu br. International Baby Food Action Network (IBFAN), będący globalną koalicją ponad 300 organizacji społeczeństwa obywatelskiego, która działa na rzecz ochrony zdrowia matek, niemowląt i małych dzieci przed dezinformacją komercyjną, wydała ważne oświadczenie ostrzegające przed współpracą z firmą Medela, innymi firmami laktatorowymi, ich fundacjami i trustami. Warto, aby z jego treścią zapoznały się organizacje i osoby działające na rzecz karmienia piersią.

Oświadczenie zwięźle porusza m.in. następujące kwestie:

·         Niezasadność używania przez firmy zwrotu „Code Complaint” („Zgodny z Kodeksem”).

·         Problem marketingu laktatorów (dlaczego może on szkodzić karmieniu piersią).

·         Negatywne konsekwencje zależności od producentów laktatorów w zakresie finansowania konferencji i szkoleń, w tym problem konfliktu interesów (COI).

·         Zasadnicze różnice między karmieniem piersią („breastfeeding”), tj. bezpośrednio z piersi, a karmieniem odciągniętym mlekiem kobiecym („breastmilk feeding”) w kontekście zdrowia i rozwoju niemowląt i małych dzieci oraz wpływu na środowisko/klimat.

·         Ryzyka współpracy z firmami produkującymi laktatory i ich fundacjami.

Treść całego oświadczenia (w języku angielskim) została opublikowana na stronie IBFAN oraz Baby Milk Action w formie broszury do pobrania: https://www.babymilkaction.org/wp-content/uploads/2025/09/Fiday-3-.Statement_Medela.pdf

Jako członek IBFAN przygotowałam tłumaczenie oświadczenia w języku polskim, opublikowane poniżej oraz w wersji do pobrania tutaj. Nie zawiera ono infografiki opublikowanej w broszurze IBFAN.

***

Wrzesień 2025

Oświadczenie IBFAN

Medela, firmy produkujące laktatory i fundacje

Producent laktatorów, Medela, kontaktuje się z organizacjami wspierającymi karmienie piersią na całym świecie, twierdząc, że od listopada 2024 r. zaprzestał produkcji i sprzedaży smoczków uspokajaczy, a od lipca 2025 r. wycofał ze sprzedaży butelki i smoczki do karmienia. Medela twierdzi, że postępuje teraz „zgodnie z Kodeksem” (jest „zgodna z Kodeksem” – „Code compliant”) i wyraźnie oczekuje, że zostanie zaakceptowana jako życzliwy sponsor i partner. Chociaż IBFAN odnotowuje tę zmianę polityki, wzywamy wszystkich naszych partnerów do zachowania ostrożności przed rozważeniem jakiejkolwiek współpracy z Medelą i jej fundacjami.

Poniżej przedstawiamy niektóre obawy IBFAN dotyczące firmy Medela, fundacji, które wykorzystuje do realizacji swoich interesów oraz innych firm produkujących laktatory.

1. Medela jest szwajcarską korporacją nastawioną na zysk, która agresywnie promuje swoje produkty.

Została założona w 1961 r. przez Olle Larssona, a obecnie kieruje nią jego syn Michael Larsson. Fundacja Rodziny Larsson-Rosenquist (FLRF) została utworzona w 2013 r. Medela Holding AG [1] jest spółką dominującą Grupy Medela, która koncentruje się na „Karmieniu piersią” i „Opiece zdrowotnej” i posiada 18 spółek zależnych zatrudniających ponad 1500 pracowników na całym świecie.

 

2. Czy Medela jest „zgodna z Kodeksem” (‘Code Compliant’)? Nie, z kilku powodów.

Po pierwsze, „Zgodny z Kodeksem” to nic nie znaczący, samodzielnie nadany termin, którego żaden komercyjny producent produktów do karmienia niemowląt nie może ani nie powinien używać. W braku stałego, niezależnego monitorowania na całym świecie, nie da się stwierdzić, czy reklama, przedstawiciel handlowy, sponsorowany lekarz lub influencer w mediach społecznościowych nie przekonuje gdzieś matki, że dany produkt rozwiąże jej problemy z karmieniem. Ani WHO, ani UNICEF nie opracowały mechanizmów akredytujących firmy jako zgodne z Kodeksem. Wszystkie dostępne narzędzia służą monitorowaniu naruszeń, a nie potwierdzaniu zgodności z Kodeksem. Po drugie, chociaż Kodeks nie odnosi się wprost do laktatorów, promocja jakiegokolwiek produktu do karmienia dzieci, zwłaszcza takiego, który zasadniczo zmienia relację karmienia piersią, może podważać karmienie piersią i naruszać art. 1, Cel Kodeksu, jakim jest ochrona karmienia piersią. Kodeks nie odnosi się do „karmienia mlekiem matki” (‘breast milk’ feeding). Artykuł 11.4 wzywa organizacje pozarządowe (NGOs) do zwracania uwagi na działania niezgodne z zasadami i celem Kodeksu, a artykuł 11.3 zobowiązuje firmy do „zapewnienia, że ich postępowanie na każdym szczeblu jest zgodne” z tymi zasadami. Po trzecie, Medela nadal produkuje produkty objęte zakresem Kodeksu. Butelki Medela zostały teraz przemianowane na „pojemniki na mleko kobiece” (‘breastmilk containers’) i staną się butelkami do karmienia, jeśli doda się smoczek do karmienia i pierścień [2]. Medela nadal produkuje i sprzedaje „podajniki do karmienia dla osób ze specjalnymi potrzebami” (‘special needs feeders’) – rodzaj butelki do karmienia, która w niektórych krajach podlega krajowym przepisom opartym na Kodeksie.

 

3. Jaki jest problem z marketingiem laktatorów?

IBFAN zdaje sobie sprawę, że wiele osób uważa laktatory za przydatne, zwłaszcza gdy urlop macierzyński jest krótki. Mogą one również pełnić funkcję terapeutyczną, np. wspierać matki w dostarczaniu mleka wcześniakom wymagającym opieki neonatologicznej, które są oddzielone od matek. Obawą IBFAN jest to, że komercyjna promocja laktatorów może podważać normalną relację karmienia piersią (bezpośrednie karmienie piersią) oraz praktykę odciągania ręcznego (w celu odciągnięcia pokarmu w razie potrzeby). Aby generować zyski oczekiwane przez właścicieli i akcjonariuszy, firmy produkujące laktatory szeroko promują swoje produkty w sektorze opieki zdrowotnej, wśród ogółu społeczeństwa, przyszłych i nowych rodziców, którzy mogą nie zdawać sobie sprawy, że potrzebują osobistego, dostosowanego do ich potrzeb wsparcia, aby móc z nich prawidłowo korzystać. Niewłaściwe użycie laktatorów może uszkodzić tkankę piersi i powodować obrzęk oraz zapalenie piersi [3]. Należy zauważyć, że zdarzenia niepożądane związane z laktatorami są niedostatecznie raportowane do FDA [4].

Zależność od producentów laktatorów w zakresie finansowania konferencji i szkoleń może tworzyć konflikty interesów i podważać tradycyjne kultury karmienia piersią oraz umiejętności odciągania ręcznego. Może to prowadzić do wyższych wskaźników karmienia butelką, ograniczenia karmienia piersią, zwiększonych zagrożeń zdrowotnych w krajach Globalnego Południa oraz niepotrzebnych obciążeń finansowych dla społeczności i rodzin o niższych dochodach.

4. Karmienie mlekiem kobiecym (breastmilk feeding) nie jest tym samym ani równoważnym co karmienie piersią (breastfeeding).

„Kontakt skóra do skóry wspiera mechanizmy dojrzewania, w tym kontrolę temperatury, metabolizm i adaptację do rytmu dobowego. Odciągnięte mleko kobiece w butelce jest lepsze niż mleko modyfikowane, ale karmienie bezpośrednio piersią wiąże się z niższymi wskaźnikami astmy, wyższą obecnością korzystnych bifidobakterii oraz lepszą samoregulacją spożycia energii przez niemowlę, co chroni przed otyłością.” Lancet Breastfeeding Series, 2023 [5]

Niekierunkowana promocja laktatorów normalizuje ich używanie, a w USA karmienie piersią (określane tam jako nursing) redefiniuje się jako „karmienie mlekiem kobiecym” (‘breastmilk feeding’).

·         Istnieją fundamentalne różnice między mlekiem ssanym bezpośrednio z piersi (breastfed milk) a odciągniętym (pumped milk). Karmienie piersią (breastfeeding) zapewnia pokarm specyficzny dla gatunku ludzkiego, dostosowany do potrzeb niemowląt i małych dzieci. Opiera się na spersonalizowanej, responsywnej interakcji między matką a dzieckiem. Badania wykazały, że umożliwienie niemowlętom i małym dzieciom ssania piersi pozwala ich ślinie wchodzić w interakcję z mlekiem matki i układem odpornościowym matki. Ta interakcja wysyła sygnały do mózgu matki o tym, czego dziecko potrzebuje, aby przeżyć i prawidłowo się rozwijać. To unikalne fizjologiczne oddziaływanie pomaga zapewnić dostarczanie specyficznych składników odżywczych i przeciwciał, które wspierają optymalny wzrost i rozwój oraz chronią przed chorobami.[6] W przypadku wrażliwych wcześniaków mleko matki dostarcza składników szczególnie dostosowanych do przedwczesnego urodzenia, a wczesne karmienie piersią wiąże się z dłuższym okresem wyłącznego i częściowego karmienia piersią.

·         Karmienie piersią dostarcza mleka matki, które jest specjalnie dostosowane do wieku i płci dziecka i zmienia swój skład wraz z jego rozwojem, dostosowując się do pory dnia, a także w trakcie karmienia. Ta bio-immuno/żywieniowa synergia jest unikalna dla karmienia piersią i opiera się na opiekuńczej relacji między matką a dzieckiem.

·         Karmienie piersią jest naturalną metodą antykoncepcji znaną jako LAM (Metoda Laktacyjnego Braku Miesiączki). Hormonalne zahamowanie owulacji zostało przebadane wyłącznie w przypadku bezpośredniego, wyłącznego karmienia piersią bez długich przerw między karmieniami. Według WHO ryzyko zajścia w ciążę przy prawidłowym stosowaniu tej metody wynosi poniżej 1% w pierwszych 6 miesiącach [7].

5. Jakie są ryzyka współpracy z firmami produkującymi laktatory i ich fundacjami?

Po pierwsze: Medela i producenci produktów do karmienia niemowląt rozumieją „siłę skojarzenia” (‘power of association’). Za pośrednictwem fundacji takich jak FLRF (jeśli je posiadają) firmy dążą do strategicznych sojuszy i partnerstw z IBFAN, pracownikami ochrony zdrowia, naukowcami, instytucjami i grupami wspierającymi karmienie piersią, twierdząc, że takie współprace poprawią wskaźniki karmienia piersią. Firmy rzadko przyznają, że ich motywem jest zwiększenie liczby potencjalnych klientów – co jest istotą każdej działalności nastawionej na zysk.
Po drugie: Partnerstwa Publiczno-Prywatne (Public Private Partnerships) niezmiennie prowadzą do „wspólnego zarządzania” (‘shared governance’), pozwalając podmiotom nastawionym na zysk, nieponoszącym odpowiedzialności demokratycznej, uzyskać miejsce przy stole decyzyjnym w kwestii polityki zdrowotnej, skąd mogą wpływać na nią na swoją korzyść.
Po trzecie: Finansowanie i sponsorowanie badań, stowarzyszeń zawodowych i materiałów szkoleniowych przez korporacje nastawione na zysk to formy marketingu. Dla IBFAN współpraca z Medelą i innymi producentami laktatorów oraz ich fundacjami stworzyłaby niedopuszczalny konflikt interesów [8].

 

6. Laktatory są problematyczne do czyszczenia i używania w kontekście pomocy humanitarnej.
Darowizny i niekontrolowana dystrybucja laktatorów i powiązanego sprzętu są zabronione przez Operational Guidance on Infant Feeding in Emergencies (OG-IFE) v3.0 (2017) [9].

 

7. Wpływ na środowisko.

Urządzenia i produkty do karmienia niemowląt oraz ich opakowania niosą ze sobą inherentne ryzyka. Tworzywa sztuczne i substancje zaburzające gospodarkę hormonalną zwiększają obciążenie chemiczne niemowląt i małych dzieci, negatywnie wpływając na ich układ odpornościowy, rozrodczy i hormonalny. Jak każdy produkt przemysłowy, produkcja laktatorów pozostawia ślad węglowy, który  przyczynia się do zmian klimatycznych. Problemy te, a także ilość odpadów chemicznych i plastikowych, nasilają się, gdy laktatory, butelki i smoczki do karmienia są promowane bez realnej potrzeby.

 

8. Wnioski

IBFAN rozumie problemy finansowe, z jakimi borykają się nasi krajowi i globalni partnerzy, którzy tak wiele robią, aby wspierać i chronić matki karmiące piersią. Niniejsza nota została przygotowana w odpowiedzi na liczne prośby o wyjaśnienie stanowiska IBFAN. Zgodnie z naszą polityką finansowania, IBFAN nie zabiega ani nie przyjmuje funduszy, darowizn, prezentów ani sponsoringu od producentów lub dystrybutorów (ani ich trustów lub fundacji) produktów do żywienia niemowląt i małych dzieci oraz produktów pokrewnych. Grupy IBFAN są również zachęcane do nieprzyjmowania finansowania od żadnych innych firm nastawionych na zysk. Kwestia ewentualnej współpracy i uczestnictwa w konferencjach jest złożona i została wyjaśniona w naszych Wytycznych z 2006 r. dla grup IBFAN dotyczących udziału w wydarzeniach sponsorowanych w całości lub częściowo przez firmy mające interes komercyjny w zakresie żywienia niemowląt i małych dzieci.

 

Przypisy:

1. Switzerland Global Enterprise (S-GE) www.s-ge.com/en/company/medela-ag

2. https://www.medela.com/en/about-medela

3. Pay at the pump?: Problems with electric breast pumps. Social Science & Medicine

292 (2022) 114625 https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/34891033/

4. Breast pump adverse events: reports to the food and drug administration

https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/15886342/

5. www.thelancet.com/series/breastfeeding-2023

6. https://www.nature.com/articles/s41598-018-33519-3

7. https://llli.org/news/lactational-amenorrhea-fertility-birth-control-and-breastfeeding/

8. https://www.babymilkaction.org/archives/37896

9. www.ennonline.net/about/ife-core-group-history-and-intent

https://iycfehub.org

 

The International Baby Food Action Network (IBFAN) to globalna koalicja ponad 300 organizacji społeczeństwa obywatelskiego, która działa na rzecz ochrony zdrowia matek, niemowląt i małych dzieci przed dezinformacją komercyjną. Wysoka śmiertelność dzieci karmionych butelką w latach 70. XX w. doprowadziła do działań akcjonariuszy, procesów sądowych, bojkotów konsumenckich oraz przesłuchania w Senacie USA w sprawie praktyk marketingowych przemysłu żywności dla niemowląt. Wspólne spotkanie WHO i UNICEF na temat żywienia niemowląt i małych dzieci w 1979 r. zarekomendowało opracowanie międzynarodowego kodeksu regulującego marketing produktów do karmienia niemowląt. Od tego czasu IBFAN pomaga rządom wdrożyć ten Kodeks do ustawodawstwa krajowego w celu ochrony, wspierania i promowania karmienia piersią oraz optymalnego żywienia uzupełniającego.