Wezwanie do zaprzestania przez organizacje zrzeszające pracowników ochrony zdrowia relacji sponsoringowych z producentami i dystrybutorami produktów zastępujących mleko kobiece - kilka uwag na tle listu otwartego w Lancet

 

Wezwanie do zaprzestania przez organizacje zrzeszające pracowników ochrony zdrowia relacji sponsoringowych z producentami i dystrybutorami produktów zastępujących mleko kobiece - kilka uwag na tle listu otwartego w Lancet

W czasopiśmie Lancet ukazał się właśnie list otwarty niektórych międzynarodowych i regionalnych organizacji zrzeszających pracowników ochrony zdrowia, wzywający wszystkie organizacje zrzeszające pracowników ochrony zdrowia na całym świecie do zaprzestania relacji sponsoringowych z producentami i dystrybutorami produktów zastępujących mleko kobiece (BMS) [1]. Bardzo polecam jego lekturę, marząc o czasach, kiedy taki sponsoring zostanie w Polsce i na świecie wyraźnie zakazany.

W liście powołano się na wytyczne WHO z 2016 r. dotyczące zakończenia niewłaściwej promocji żywności dla niemowląt i małych dzieci [2] (dalej: Wytyczne WHO z 2016 r.), w których m.in. wskazano, że pracownicy ochrony zdrowia, systemy opieki zdrowotnej, stowarzyszenia pracowników ochrony zdrowia i organizacje pozarządowe nie powinny akceptować, ani pozwalać producentom i dystrybutorom żywności dla niemowląt i małych dzieci na sponsoring spotkań pracowników medycznych i spotkań naukowych, ponieważ kreuje to konflikt interesów (COI) w obszarze systemu ochrony zdrowia. Zwrócono uwagę, że sponsoring jest skutecznym działaniem marketingowym firm, wpływającym na wiele działań i zachowań pracowników ochrony zdrowia, nawet jeśli pracownicy ci nie dostrzegają tego wpływu. Zaznaczono, że przyjmowanie finansowania od producentów i dystrybutorów żywności dla niemowląt i małych dzieci zagraża wiarygodności pracowników ochrony zdrowia i ich organizacji. Uwypuklono sprzeczność celów/misji pracowników ochrony zdrowia i ich organizacji (dążenie do ochrony, promowania i wspierania optymalnego żywienia niemowląt i małych dzieci) z celami producentów i dystrybutorów BMS (zwiększenie swoich zysków, a co się z tym wiąże, zwiększenie stosowania BMS), słusznie konkludując, że tych różnych celów w sposób oczywisty nie da się pogodzić.

W konkluzji wezwano wszystkie organizacje zrzeszające pracowników ochrony zdrowia, aby do końca 2024 r. zobowiązały się do zaprzestania przyjmowania sponsoringu od producentów i dystrybutorów BMS. Jednocześnie przedstawiciele organizacji podpisujący to wezwanie do działania zobowiązali się do wspierania i pomagania swoim organizacjom członkowskim w realizacji tegoż, poprzez szkolenia, wspieranie w tworzeniu i wdrażaniu polityk, rozpowszechnianie informacji i monitorowanie. Jak słusznie podkreślono: „Agresywny marketing produktów zastępujących mleko kobiece zagraża naszej zdolności do zapewniania wysokiej jakości opieki. Główną troską każdej organizacji zrzeszającej pracowników ochrony zdrowia musi być zdrowie i dobre samopoczucie każdego noworodka, dziecka i matki. Tylko działając razem możemy zneutralizować zagrożenie, jakie niesie ze sobą sponsoring.”

List został podpisany przez przedstawicieli następujących organizacji: International Lactation Consultant Association; International Confederation of Midwives; Academy of Breastfeeding Medicine; Asia Pacific Pediatric Association; African Neonatal Association; Council of International Neonatal Nurses.

Od siebie dodam, że niestety sponsorowanie przez przemysł żywnościowy i pokrewny spotkań pracowników medycznych, konferencji naukowych, szkoleń i webinarów jest w Polsce (i na świecie) częstym zjawiskiem i zdaje się, że nikt ze środowiska medycznego nie dostrzega zagrożeń z tym związanych i skutków z tego wynikających. A przynajmniej nie mówi się o tym głośno. A przecież sponsoring jest de facto reklamą pośrednią – reklamą producenta i w konsekwencji jego produktów [3]. Wpływa na pozytywne budowanie wizerunku przez firmy, które wykorzystują autorytet pracowników ochrony zdrowia i ich organizacji dla swoich celów marketingowych. Co więcej, buduje lojalność tychże pracowników ochrony zdrowia do firm - stwarza poczucie obowiązku i potrzebę odwzajemnienia się w jakiś sposób. Wpływa więc na ich stosunek do firmy i jej produktów, prowadząc do nieświadomej niechęci do myślenia lub mówienia o nich źle [4]. Jak to się kończy w praktyce to chyba wszyscy wiedzą. Na wszelki wypadek odsyłam jednak do lektury raportu WHO i UNICEF pt. „Jak marketing mleka modyfikowanego wpływa na nasze decyzje dotyczące karmienia niemowląt?” [5], gdzie poruszono również ten temat (tak tak, targetem firm są także pracownicy ochrony zdrowia i niestety nie są oni magicznie odporni na ich taktyki marketingowe, dlatego powinni wiedzieć, jak się przed nimi bronić, w tym czego za wszelką cenę unikać). Polecam także lekturę najnowszego raportu z monitoringu opieki laktacyjnej w Polsce za lata 2018-2022 [6], w ramach którego miałam przyjemność współtworzyć m.in. podrozdziały dotyczące ochrony przed wpływami marketingowymi w obszarze systemu ochrony zdrowia (podrozdziały: 2.3, 3.2.13 i 4.4) i gdzie również temat COI, w tym sponsoringu został poruszony.

Pracownicy ochrony zdrowia powinni pamiętać, że celem producentów i dystrybutorów żywności dla niemowląt i małych dzieci jest zwiększenie zysków, czyli sprzedaż jak największej ilości swoich produktów, które konkurują przecież z karmieniem piersią. Istnieje wiele dowodów na to, że działania marketingowe tych firm negatywnie wpływają na praktyki żywieniowe niemowląt i małych dzieci, szkodząc karmieniu piersią, a w konsekwencji zdrowiu publicznemu (zob. np. [5]). Uwiarygodnianie i promowanie tych firm oraz ich produktów poprzez relacje sponsoringowe kłóci się z wizerunkiem i obowiązkami pracowników ochrony zdrowia, których rolą jest przecież ochrona i promocja zdrowia. Powinni więc oni chronić, promować i wspierać karmienie piersią, a co się z tym wiąże powstrzymywać się od zachowań, które szkodzą karmieniu naturalnemu. Konflikt interesów jest więc tutaj oczywisty. Pracownicy ochrony zdrowia oraz ich organizacje powinni mieć to zawsze na uwadze i nie pozwalać firmom na kreowanie konfliktu interesów (w tym w postaci sponsorowania wydarzeń medycznych*), ani na jakiekolwiek inne działania marketingowe w obszarze systemu ochrony zdrowia. Dotyczy to nie tylko firm „mieszankowych” i „butelkowych” (są one wyraźnie objęte zakresem Międzynarodowego Kodeksu Marketingu Produktów Zastępujących Mleko Kobiece wraz z następującymi po nim rezolucjami WHA - Kodeks WHO) [7], ale również innych firm, których praktyki mogą być szkodliwe dla zdrowia niemowląt i małych dzieci [8].

Organizacje zrzeszające pracowników ochrony zdrowia mają moralny obowiązek chronić siebie i swoich członków przed niewłaściwym promowaniem BMS we wszystkich formach, nawet pośrednich, oraz przed wynikającymi z tego konfliktami interesów w placówkach opieki zdrowotnej, a także obowiązek poszanowania i ochrony praw kobiet i dzieci do wolności od wszelkich form niewłaściwych praktyk marketingowych [9].

Pracownicy ochrony zdrowia (i doradcy ds. karmienia piersią) powinni być bezstronni w czasie udzielania porad dotyczących karmienia niemowląt i małych dzieci, niezależni od jakichkolwiek wpływów komercyjnych [10]. Powinni pamiętać, że maksymalne unikanie COI jest podstawą uczciwości zawodowej i dobrych praktyk [11]. Bo nie ma czegoś takiego jak darmowy obiad (znane powiedzenie opisujące obrazowo COI, o którym zawsze warto pamiętać😊)…

Pozdrawiam serdecznie!

Anna – Wasz prawnik laktacyjny

PS Dajcie znać, jak myślicie, co musiałoby się stać, żeby polskie organizacje zrzeszające pracowników ochrony zdrowia zaprzestały przyjmowania sponsoringu od przemysłu żywnościowego i pokrewnego? Ja stawiam na 3 działania jednocześnie: 1) edukacja; 2) wsparcie finansowe państwa/samorządów w organizacji konferencji i in. wydarzeń wraz z cięciem kosztów organizacji takich spotkań tam gdzie to możliwe (np. konferencja w auli uczelni lub online zamiast w 5-gwiazdkowym hotelu) oraz 3) pełne wdrożenie do ustawodawstwa Kodeksu WHO wraz z Wytycznymi WHO z 2016 r. albo chociaż odpowiednie zapisy w kodeksach etycznych pracowników ochrony zdrowia.

Zgadzacie się, czy macie inne sugestie?

***

* W odniesieniu do przemysłu żywnościowego przykłady sytuacji wywołujących konflikt interesów w obszarze systemu ochrony zdrowia zostały zawarte w przywołanych już Wytycznych WHO z 2016 r. (pkt 16 i 17 tych Wytycznych).

Źródła

[1] Call to end sponsorship from commercial milk formula companies, The Lancet, March 2024, Volume 403 Number 10430, https://www.thelancet.com/pdfs/journals/lancet/PIIS0140-6736(24)00242-3.pdf

[2] WHO, Maternal, infant and young child nutrition. Guidance on ending the inappropriate promotion of foods for infants and young children, A69/7 Add. 1 2016, https://apps.who.int/gb/ebwha/pdf_files/WHA69/A69_7Add1-en.pdf?ua=1

[3] Por. i zob. tam szerzej: Kornaszewska J., Zjawisko sponsoringu – pozytywna czy negatywna praktyka rynkowa? Palestra 7-8/2014, https://palestra.pl/pl/czasopismo/wydanie/7-8-2014/artykul/zjawisko-sponsoringu-pozytywna-czy-negatywna-praktyka-rynkowa

[4] Por. Wright C. M., Waterston A. J. R., Relationships between paediatricians and infant formula milk companies, Archives of Disease in Childhood 2006, 91(5):383-385, https://doi.org/10.1136/adc.2005.072892

[5] WHO i UNICEF, How the marketing of formula milk influences our decisions on infant feeding, Genewa 2022, Licencja: CC BY-NC-SA 3.0 IGO, https://who.int/publications/i/item/9789240044609

[6] https://malyssak.pl/raport-monitoring-opieki-laktacyjnej-2023/

[7] WHO, The International Code of Marketing of Breast-milk Substitutes 1981 and subsequent relevant World Health Assembly Resolutions, https://www.who.int/teams/nutrition-and-food-safety/food-and-nutrition-actions-in-health-systems/code-and-subsequent-resolutions

[8] Por. IBFAN i ICDC, Code Essentials 3: Responsibilities of Health Workers under the International Code of Marketing of Breastmilk Substitutes and subsequent WHA resolutions. Second Sdition, Penang 2018.

[9] Costello A. et al., 2017). Health professional associations and industry funding. The Lancet, 389(10069), 597-598, https://www.i-hab.fr/wp-content/uploads/2021/05/A_Costello_F_Branca_L_Grummer_Strawn_The_Lancet_2017_389_11_PIIS0140673617302775.pdf

[10] World Alliance for Breastfeeding Action (WABA), Position Paper on Breast Pumps and Other Devices, 2 December 2020, https://waba.org.my/v3/wp-content/uploads/2022/04/Breastpumps-and-Other-Devices-Position-Paper-2-December-2020_1.pdf

[11] Lhotska L., Richter J., Arendt M., Protecting Breastfeeding From Conflicts of Interest, Journal of Human Lactation 2020, Vol. 36(1) 22–28, https://journals.sagepub.com/doi/pdf/10.1177/0890334419885859  (Interview of Judith Richter)

#DośćNieetycznegoMarketingu #KodeksWHO #ochronakarmieniapiersią #prawoilaktacja #StopPredatoryMarketing #EndExploitativeMarketing #BabiesBeforeProfit #WHOCode #breastfeedingprotecition #lawandlactation #COI